merkez-çevre

Ulusal veya uluslararası alanda karşılıklı ilişki ve bağımlılık düzeyini ifade etmek üzere kullanılan ve birlikte anlam ifade eden bir çift kategori. Buna göre, ulusal düzeyde bölgelerarası, uluslararası düzeyde ise ülkelerarası ilişkilerde belirleyici, değerli ve önemli olandan; belirlenen, etkilenen ve denetlenene doğru bir hiyerarşik işbölümü söz konusudur. Bu çerçevede ülke içinde merkez, kararların alındığı, yönetici elitlerin yaşadığı, kültür ve sanat etkinliklerinin yoğunlaştığı, ülke ekonomisinde önemli ağırlığı olan sanayi ve iş merkezlerinin bulunduğu bölgeler iken; çevre ya da periferi de her açıdan merkeze bağımlı, merkezin özelliklerinin tersi özellikler taşıyan gelişmemiş bölgelere denmektedir. Uluslararası alanda ise merkez, gelişmiş kapitalist ülkeler, çevre ise azgelişmiş veya gelişmekte olan ülkelere tekabül etmektedir.