Asch deneyi

Özellikle küçük ölçekli gruplarda, bireyin içinde bulunduğu grubun kanaatiyle çelişmesi halinde doğru olduğunu düşündüğü kendi kanaatinden, damgalanma veya dışlanma kaygısı ile yanlış olduğunu düşünmesine rağmen grup lehine kolayca vazgeçtiğini gösteren ve Solomon E. Asch tarafından yapılan meşhur deney. Söz konusu deney tamamen görsel algı ile ilgilidir ve deneyde, deneklere bir kartta tek bir çizgi gösterilir, sonra yan yana üç çizginin bulunduğu ikinci kartta birinci kartta gösterilen çizginin aynı boyutlardaki çizgiyi belirtmeleri istenir. Yedi kişiden oluşan grubun ilk altısı Asch’nin yardımcılarıdır. Yardımcılar çıplak gözle kolayca fark edilecek aynı uzunluğu bilinçli olarak farklı biçimde işaretlerler. Örneğin birinci kartta yer alan ve A olarak isimlendirdiğimiz çizginin ikinci kartta yan yana dizilmiş B, C, D olarak isimlendirilen üç çizgiden B’ye eşit olduğu çıplak gözle kolayca anlaşılabilir olmasına rağmen, deneye katılan tembihlenmiş kişilerin ısrarla C’yi işaretlediklerini gören deneklerin yaklaşık üçte birinin C’yi işaretlediği gözlenmiştir. Deney sonrası bu kişilere niçin B’yi değil de C’yi işaretledikleri sorulduğunda, C’nin yanlış olduğunu bilmelerine rağmen grubun alay etmesinden veya dışlamasından çekindikleri için bu tercihi yaptıklarını belirtmişlerdir.