nedensellik

« Sözlük Dizinine Dön

Kozalite. Sebep-sonuç ilişkisi içinde olma. Olaylar, süreçler yahut nesnelerin birbirini gerektiren, birisi olmadan diğeri de meydana gelmeyecek, veya birisinin varlığı diğerinin de varlığını zorunlu olarak gerektirecek şekilde karşılıklı ilişki içinde olmaları durumu. İki değişken arasında nedensel bir ilişki olduğunu söyleyebilmek için üç şartın yerine gelmesi beklenir. Birincisi, değişkenler arasında bir korelasyon ilişkisi olmalıdır. İkincisi, sebep, sonuçtan önce gerçekleşmiş olmalıdır. Üçüncüsü, iki değişken arasında anlamlı ilişkiye yol açan üçüncü bir değişken olmamalıdır. Örn. Bir ilköğretim okulunda öğrencilerin büyük çoğunluğunun ayakkabı numarası ile matematik notları arasında doğru yönlü bir ilişki gözlemlenebilir. Daha büyük ayakkabı giyenlerin matematikten daha yüksek not aldıkları tespit edilmiş olabilir. Bu gözlemden yola çıkılarak, ayakkabı ölçüsü ile matematik zekası arasında bir nedensellik ilişkisinden bahsedilemez. Çünkü buradaki sistematik ilişki başka bir faktörün, örneğin yaşın, etkisiyle oluşabilir. Hem matematik zekanın gelişmesi, hem de çocukların ayak büyüklüğü yaş gelişimiyle ilişkili olabilir. bkz. sahte ilişkisellik.

« Sözlük Dizinine Dön