WWW.MEVZUAT.GOV.TR’DE BİR BULMACA ÇÖZME DENEYİMİ: EN YÜKSEK DEVLET MEMURU AYLIĞI/MAAŞI NEDİR ve NERELERDE KULLANILIR?

Enes POLAT –

Bu yazımızda milyonlarca kişiyi ve farklı personel kategorilerini ilgilendiren bir alanda sistem kurmanın ve kurulan sistemi sürdürebilmenin ne kadar zor olduğunu, kilit bir kavram olan “En Yüksek Devlet Memuru Aylığı/Maaşı” (EYDM Aylığı, EYDM Maaşı) üzerinden inceleyeceğiz.

Şimdi karşımızda bulunan resmi bir görelim:

Öyle bir memur kadrosu düşünün ki;

• Bu kadronun eskisi var, yenisi var, ama eskisi mülga.
• Eskisinden bahsettiğimizde yenisini kastetmiş olacağız.
• Yenisine eskisinin maaşını ödeyeceğiz, ama yenisinin maaşı ve ek göstergesi eskisinden fazla.
• Eskisine maaş ödemesinde dayanak olan mevzuat mülga, fakat uygulanacak.
• Maaş dediğimiz aylık değil, aylık dediğimiz maaş değil… Ama maaşın içinde aylık var.
• Adı “en yüksek” olduğu halde, maaşı ve ek göstergesi en yüksek kamu görevlisi o değil.
• Diğer kamu çalışanlarının maaşları ve emeklilik hakları belirlenirken bazen bu kadronun maaşı, bazen aylığı dikkate alınıyor. Ancak maaş ve aylık derken yeni kadronun değil, eskisinin maaş ve aylığını dikkate alıyoruz…

Biraz kafanız mı karıştı?

Ama bu milyonlarca kişiyi ilgilendiren gerçek bir bulmaca sorusu…

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun yürürlüğe konulduğu 1965 yılını başlangıç alırsak, kamu personel sistemimizin içinden geçtiği 58 yıllık süreçte kazanılmış hakların, farklı personel sistemleri ile farklı sosyal güvenlik mevzuatının bir arada uygulanmasının ve değişim süreçlerinin bir zorunluluk olarak ortaya çıkardığı bu karmaşık “bulmaca sorusu”nu birlikte çözmeye var mısınız? Hadi bakalım!

Kamu personel yönetimi üzerinde biraz bilgi sahibi olanlar, statüsü ne olursa olsun (memur, askerî personel, hâkim ve savcı, öğretim üyesi ya da sözleşmeli personel ve hatta bazı durumlarda işçi) kamu çalışanlarının, hatta milletvekili, bakan, bakan yardımcısı gibi Devlet görevlilerinin maaş ve/veya emeklilik sisteminin dayandığı temel kavramlardan birinin “en yüksek Devlet memuru aylığı/maaşı” olduğunu bilirler.

Aşağıdaki başlıklar, EYDM aylığı/maaşı kavramının kullanıldığı yerler konusunda bir fikir verir sanırım:

• Kamu görevlilerinin maaşlarının önemli bir unsuru olan tazminatlar ve ek ödemeler EYDM aylığına endekslidir.
• Hâkim ve savcıların maaş sistemi, EYDM maaşı üzerine kuruludur.
• Milletvekillerinin aylık ödenek ve yollukları, EYDM maaşını temel alır.
• Cumhurbaşkanı yardımcısı, bakan ve bakan yardımcılarının maaşının hesaplanmasında EYDM maaşı belirleyicidir.
• Memurların, akademik personelin, askerî personelin, hâkim ve savcıların, bazı sözleşmeli personelin, hatta belediye başkanlarının emekli maaş ve ikramiyeleri EYDM aylığını baz alır.

Bu başlıklar da göstermektedir ki EYDM aylığı/maaşı, kamu kesiminde maaş ve emeklilik sisteminin temel belirleyici unsurudur.

O halde çalışmamızın başında sormamız gereken soruları soralım ve mevzuat.gov.tr’deki uzun yolculuğumuza başlayalım.

Soru 1- En yüksek Devlet memuru kimdir?

Soru 2- En yüksek Devlet memurunun aylığı/maaşı nedir?

DURAK 1: 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK), Ek Madde 34

Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemine geçinceye kadar en yüksek Devlet memuru Başbakanlık Müsteşarı idi. 2018 yılında yeni hükûmet sistemine geçildiğinde Başbakanlık kaldırılınca doğal olarak Başbakanlık Müsteşarlığı makamı da sona ermiş oldu.

Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sisteminin yasal alt yapısını kuran 703 sayılı KHK, pek çok kanun ve kanun hükmünde kararnamede değişiklikler yaparak yeni hükûmet sisteminin temelini oluşturdu. Bu bağlamda kamu personel maaş sisteminin ana belirleyici unsuru olan “EYDM” ve “EYDM aylığı/maaşı”na ilişkin düzenleme de 703 sayılı KHK ile yürürlüğe konulmuş oldu.

703 sayılı KHK ile 375 sayılı KHK’ye eklenen Ek 34. madde, “EYDM” ve “EYDM aylığı/maaşı” konusunda esas itibarıyla üç temel hususu düzenlemiştir:

• En yüksek Devlet memuru, Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanıdır.
• En yüksek Devlet memuru olan Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanına, Başbakanlık Müsteşarına, mülga mevzuat hükümlerinde kadrolarına bağlı olarak öngörülmüş mali ve sosyal hak ve yardımlar kapsamındaki ödemeler aynı usul ve esaslar çerçevesinde yapılır. Bu ödemelerden vergi ve diğer kesintilere tabi olmayanlar bu maddeye göre de vergi ve diğer kesintilere tabi olmaz.
• İlgili mevzuatta mali ve sosyal hak ve yardımlar ile emeklilik hakları bakımından Başbakanlık Müsteşarına ve en yüksek Devlet memuruna yapılan atıflar Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanına yapılmış sayılır.

Buradan da anlıyoruz ki,

• “EYDM” dendiğinde “Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı,
• “EYDM aylığı/maaşı” dendiğinde de ilgili mevzuat hükümlerine göre Başbakanlık Müsteşarına yapılan/yapılması öngörülen ödemeler

kastedilmiş olmaktadır.

En Yüksek Devlet Memuru Aylığı/Maaşı Nedir? Nasıl Belirlenir?

Bu aşamada “EYDM kimdir” sorusu, yukarıdaki hükümle netlik kazanmakla birlikte, mevzuatımızda geçen “EYDM aylığı veya maaşı” konusunda aynı netlikten bahsetmenin mümkün olmadığını belirtmek gerekir.

Yani yazımızın başında sorduğumuz iki sorudan biri cevabını buldu. Ancak ikinci soruya ilişkin yolculuğumuz devam edecek gibi…

Burada “yeni en yüksek Devlet memuru (Y-EYDM)” olan Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanının maaşının belirlenmesinde esas alınan “eski en yüksek Devlet memuru (E-EYDM)” Başbakanlık Müsteşarının maaşının nasıl belirlendiğine bakalım ve kendimize bir yol haritası çizmeye çalışalım.

Bu konuda ilk bakışta gidebileceğimiz iki adres var:

DURAK 2: 657 sayılı Kanunun Mali Haklar Bölümü,

DURAK 3: 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, Ek Madde 10

Memurların maaşlarının hesaplanmasında esas itibarıyla iki usul söz konusudur:

• Tüm memurlar için gösterge, ek gösterge, taban aylığı, kıdem aylığı, zam ve tazminatlardan ve sosyal hak ve yardımlardan oluşan maaş hesaplama sistemi (Bakınız, 657 sayılı Kanunun mali ve sosyal haklarla ilgili bölümü)
• Bazı memurlar (uzman, müfettiş vb. kariyer meslek mensupları ile taşrada il ve bölge müdürü, merkezde de daire başkanı ve üstü yöneticiler) için “ücret” ve “tazminat” gibi iki ödeme unsuruna dayanan maaş hesaplama sistemi (Bakınız 375 sayılı KHK Ek 10. maddesi ve bu KHK’ye ekli II sayılı Cetvel)

(Burada belki parantez açarak teknik bir açıklama yapmamız sanırım iyi olacak: 2011 yılına kadar bazı küçük istisnalar dışında neredeyse tüm memurların maaş hesaplaması, birinci usule göre yapılmakta iken, 2011 yılında 666 sayılı KHK’yla 375 sayılı KHK’da yapılan düzenlemeyle uzman, müfettiş gibi kariyer meslek mensupları ile taşrada il ve bölge müdürleri, merkezde de daire başkanı ve üstü yöneticiler için “ücret” ve “tazminat” gibi iki ödeme unsuruna dayanan yeni ve basit bir maaş hesaplama sistemi getirmiştir.)

Bu aşamada üçüncü sorumuzu soralım:

Soru 3- Başbakanlık Müsteşarının maaşı bu iki usulden hangisine göre belirleniyor?

Cevap: “Hiçbirine”…

Şüphesiz 657 sayılı Kanunun mali haklarla ilgili bölümüne ve ilgili diğer mevzuata baktığımızda Başbakanlık Müsteşarı için (gösterge (1500), ek gösterge (8000), özel hizmet tazminatı oranı (% 345), zam puanı (4500) vb.) ödeme unsurlarının belirlenmiş olduğunu görmekteyiz.

Ancak Başbakanlık Müsteşarının fiilen alacağı maaş, bu hükümlere göre belirlenmiyor.

Diğer taraftan kendisi en üst düzey kamu yöneticisi olmasına karşılık, 375 sayılı KHK’nin yöneticilerin maaşlarının düzenlendiği Ek 10. maddesinde de Başbakanlık Müsteşarına yer verilmediğini görüyoruz.

Girdiğimiz bu yol, maalesef bize hedefimize varmak için çıkış yolunu göstermedi.

O zaman gelsin dördüncü soru:

Soru 4- Peki Başbakanlık Müsteşarının fiilen aldığı maaş neye göre belirleniyor?

Burada yeniden başlangıç noktamız olan 375 sayılı KHK’nın Ek 34. maddesine dönerek “navigasyon cihazı”mızın arama tuşuna basalım ve yeni rotamızı oluşturmaya çalışalım.

Dikkat edilecek olursa 375 sayılı KHK’nın Ek 34. maddesinde “… Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanına, Başbakanlık Müsteşarına, mülga mevzuat hükümlerinde kadrolarına bağlı olarak öngörülmüş mali ve sosyal hak ve yardımlar kapsamındaki ödemeler aynı usul ve esaslar çerçevesinde yapılır…” hükmüne yer verilmişti.

O halde yeni rotamızı belirleyebilmek için beşinci sorumuzu soralım:

Soru 5- Başbakanlık Müsteşarına ödenen maaşı belirleyen “mülga mevzuat hükümleri” nelerdir?

DURAK 4: Mülga 3056 sayılı Kanun, Madde 35

Bu konuda yaptığımız araştırma karşımıza Mülga 3056 sayılı Kanunun 35. maddesini çıkarıyor.

Mülga 3056 sayılı Başbakanlık Teşkilatı Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanunun 35. maddesinde

“Başbakanlık merkez teşkilatında, Müsteşar (…) kadrolarına atananlar atandıkları kadrolarda sözleşmeli olarak da, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve diğer kanunların sözleşmeli personel çalıştırılması hakkındaki hükümlerine bağlı olmaksızın çalıştırılabilir.

Bu şekilde istihdam edilen Müsteşara 56.400 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda aylık ücret ödenir.

Ocak, Nisan, Haziran, Temmuz, Ekim ve Aralık aylarında birer aylık ücreti tutarında ikramiye verilir.

Yapılacak diğer ödemeler ile bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlar Kurulunca tespit edilir.”

hükmüne yer verilmiş.

(Burada yine teknik bir hatırlatma yapalım: 666 sayılı KHK’yla 2012 yılı başından itibaren kamu kurumlarında kadro karşılığı sözleşmeli personel uygulaması kaldırılırken (NOT: Yukarıdaki mevzuat hükmünde “(…..)” şeklinde yer alan ibare, Başbakanlıkta kadro karşılığı sözleşmeli olarak çalıştırılma statüsü sona erdirilen, dolayısıyla madde metninden çıkarılan kadroları göstermektedir.) sadece Başbakanlık Müsteşarı için kadro karşılığı sözleşmeli personel uygulamasının devam ettirilmesinin sebebi hâkim ve savcılar ile milletvekilleri başta olmak üzere kamu kesiminde Başbakanlık Müsteşarının fiilen almış bulunduğu maaşa endekslenmiş çeşitli maaş sistemlerinin varlığıdır.)

Bu hükümle birlikte nihayet, Başbakanlık Müsteşarının aylık ücretini ve kendisine yılda altı defa ödenen ikramiyenin dayanak hükmünü bulduk. Ancak 35. madde ücret ve ikramiye dışında “yapılacak diğer ödemeler” konusunda Bakanlar Kuruluna yetki vermiş görünüyor.

O halde şimdi altıncı sorumuzu sorarak yeni rotamızı belirlemeye çalışalım:

Soru 6- Başbakanlık Müsteşarına yapılacak diğer ödemeleri belirleyen Bakanlar Kurulu Kararı nedir?

DURAK 5: Başbakanlıkta Çalıştırılacak Sözleşmeli Personel Hakkında Hizmet Sözleşmesi Esasları

Araştırdığımızda Başbakanlıkta kadro karşılığı çalıştırılan sözleşmeli personel hakkında uygulanan mevzuatın 30/11/1984 tarihli ve 84/8813 sayılı Kararname ile yürürlüğe konulan “Başbakanlıkta Çalıştırılacak Sözleşmeli Personel Hakkında Hizmet Sözleşmesi Esasları” olduğunu görüyoruz.

Bu Esaslarda öngörülen diğer ödemeleri de eklediğimizde kadro karşılığı sözleşmeli personel olarak çalıştırılmakta olan Başbakanlık Müsteşarına mülga hükümler kapsamında yapılan ödemeleri şu başlıklar altında toplayabiliriz:

• 56.400 gösterge esas alınarak belirlenecek aylık ücret,
• 56.400 gösterge esas alınarak belirlenecek ikramiye (yılda 6 kez ödeniyor, aylık bazda dikkate alırsak 56.400/2),
• Başbakanlık Müsteşarı için ilgili mevzuatında öngörülen makam tazminatı tutarının yarısı (657 sayılı Kanuna ekli IV sayılı Cetvelde Başbakanlık Müsteşarı için belirlenmiş makam tazminatı göstergesi 15.000’dir),
• Başbakanlık Müsteşarı için ilgili mevzuatında öngörülen özel hizmet tazminatının tamamı (kamuoyunda “Zam ve Tazminat Kararnamesi” olarak bilinen 2006/10344 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Kararda Başbakanlık Müsteşarı için belirlenmiş ÖHT oranı, EYDM aylığının % 345’idir.)
• Maktu fazla çalışma ücreti (EYDM aylığının % 35’i tutarında)

Maaş Farklı, Aylık Farklı…

Nihayet Başbakanlık Müsteşarına mülga hükümler kapsamında yapılan ödeme unsurlarının neler olduğunu bulduk. Başbakanlık Müsteşarına yapılan ödeme unsurları toplamına “EYDM maaşı” diyebiliriz.

Ancak görünen o ki işimiz daha bitmedi…

Çünkü yukarıdaki açıklamada bir şey dikkatimizi çekiyor:

“Başbakanlık Müsteşarına, “EYDM aylığı”nın

• % 345’i oranında Özel Hizmet Tazminatı,
• % 35’i oranında da Maktu Fazla Çalışma Ücreti

ödenmesi” öngörülmüş.

EYDM maaşını araştırırken, maaş unsurları arasında “EYDM aylığı” kavramına rastladık.

Demek “EYDM maaşı” ve “EYDM aylığı” birbirinden farklıymış.

Sanki “bir ben vardır bende, benden içeru” durumu var gibi.

Tabii burada belirtmeliyiz ki sadece Başbakanlık Müsteşarının değil, tüm memurların tazminatları “EYDM aylığı”na oranlanmak suretiyle belirleniyor.

O halde yedinci sorumuzu soralım ve yolculuğumuza devam edelim:

Soru 7- Tazminatların belirlenmesinde kıstas alınan “EYDM aylığı” nedir?

Bu soruya cevap verebilmemiz için “aylık “dendiğinde ne anlaşılması gerektiğini bulmamız ve böylece memurların aylıklarının nasıl hesaplandığını ortaya koymamız gerekiyor.

DURAK 6: 657 sayılı Kanun, Madde 43/B ve Madde 155

657 sayılı Kanunun 155. maddesi aylığın “bir kadro için belirlenen göstergenin memur maaş katsayısı ile çarpılması” sonucunda bulunacağını,

Aynı Kanunun 43/B maddesi ise, bir kadronun aylığı hesaplanırken “Kanuna ekli cetvellerde gösterilen ek gösterge rakamlarının da hesaplamaya dâhil edilmesi”ni öngörüyor.

Bu konuyu mevzuat dilinden kurtararak açıklarsak, bir memurun aylığından bahsettiğimizde

• Öncelikle o kadronun derecesine göre belirlenen göstergesini, daha sonra da ek göstergesini bulacağız,
• bu iki göstergenin toplamını alacağız ve memur aylık katsayısı ile çarpacağız.

“Aylık” dendiğinde uygulanacak formülü bulduk, bu kadar basit…

Şimdi artık sekizinci soruyu sorabiliriz:

Soru 8- Başbakanlık Müsteşarı kadrosunun göstergesi ve ek göstergesi nedir?

DURAK 7: 657 sayılı Kanun Madde 43/A ve Kanuna Ekli II Sayılı Ek Gösterge Cetveli

657 sayılı Kanunun 43/A maddesinde dereceler itibarıyla memur kadrolarının göstergeleri belirlenmiş. Başbakanlık Müsteşarı için 1. derecenin 4. kademesi için öngörülen göstergeyi esas almalıyız: 1500.

Diğer taraftan 657 sayılı Kanuna ekli Ek Gösterge Cetveline baktığımızda Başbakanlık Müsteşarı için 8000 ek göstergenin belirlendiğini görüyoruz.

Bu da gösteriyor ki herhangi bir mevzuatta “EYDM aylığı”ndan bahsediliyorsa;

“(Gösterge + Ek Gösterge) x Memur Aylık Katsayısı” formülünü kullanacağız.

Yani “EYDM aylığı” hesaplamamız şu şekilde olacak: “(1500 + 8000) x Memur Aylık Katsayısı”

Buraya kadar yaptığımız açıklamalar bizi, “EYDM maaşı” ve “EYDM aylığı” gibi birbirinden farklı iki teknik kavrama ulaştırdı.

EYDM Aylığı/Maaşının Kullanıldığı Yerler Nelerdir?

Şimdi bu iki kavramın kamu kesimi maaş ve emeklilik sisteminde nasıl kullanıldığını görelim.

Tüm Memurların Tazminat Tutarlarının Belirlenmesi

DURAK 8: 2006/10344 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı

2006/10344 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe konulan ve kamuoyunda “Zam ve Tazminat Kararnamesi” olarak bilinen Kararın 2. maddesinin (b) bendi

“II ve III sayılı cetvellerde yer alan tazminatların miktarı, en yüksek Devlet memuru aylığına (ek gösterge dâhil), cetvellerde gösterilen oranların uygulanması suretiyle belirlenir.”

hükmünü taşıyor.

Demek ki bir memura ödenecek tazminat tutarını bulmak için, belirlenen tazminat oranını EYDM aylığına, yani “(1500 + 8000) x Aylık Katsayısı” formülüne uygulayacağız.

Kamu Çalışanlarının Ek Ödeme Tutarlarının Belirlenmesi

DURAK 9: 375 sayılı KHK, Ek Madde 9

375 sayılı KHK’nın Ek 9. maddesi, kamu kesiminde kurumlar arası ücret dengesizliğini gidermek amacıyla kamu görevlilerine yapılacak ek ödeme tutarlarının belirlenmesinde KHK’ye ekli Cetveldeki ek ödeme oranlarının yine EYDM aylığına ((1500 + 8000) X Aylık Katsayısı) uygulanmasını öngörmüş.

Hâkim ve Savcıların Maaşının Belirlenmesi

DURAK 10: 2802 Sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanunu

2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununun 102. maddesi “Kıstas aylık” olarak

“En yüksek Devlet memuruna malî haklar kapsamında fiilen yapılmakta olan her türlü ödemeler toplamının brüt tutarı”

tanımını esas almış, her bir yargı mensubuna ne kadar aylık ödeneceğinin, bu kıstas aylığa oranlanmak suretiyle belirlenmesi öngörülmüş.

Kanunun 103. maddesinde de “Kıstas aylığı oluşturan ödeme unsurlarından vergi ve diğer kesintilere tâbi olmayanlar, bu maddeye göre yapılacak ödemelerde de aynı şekilde vergi ve diğer kesintilere tâbi olmaz.” hükmüne yer verilmiş.

Burada “(Gösterge + Ek gösterge) x Aylık Katsayısı” formülüne dayanan “EYDM aylığı”nı değil, biraz daha yukarıda anlattığımız “EYDM maaşı”nı esas alacağız ve o maaş unsurlarından hangisi vergiye tabi değilse onları da vergiye tabi tutmayacağız.

Milletvekillerinin Aylık Ödenek ve Yolluklarının Belirlenmesi

DURAK 11: 3671 sayılı Kanun

3671 sayılı Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyelerinin Ödenek, Yolluk ve Emekliliklerine Dair Kanunun 1. maddesi,

“Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin aylık ödeneklerinin tutarı, en yüksek Devlet memurunun almakta olduğu miktardır. En yüksek Devlet memuruna ödenenlerden gelir vergisine tabi olmayanlar bu Kanuna göre de gelir vergisine tabi tutulmaz.

Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerine bu madde uyarınca hesaplanacak aylık ödenek tutarının yarısı yolluk olarak ödenir.”

hükmünü amir.

Burada da hâkimler ve savcılarda olduğu gibi “EYDM maaşı”nı esas alacağız.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve Bakanların Ödenek ve Yolluklarının Belirlenmesi

DURAK 12: 3055 sayılı Kanun

3055 sayılı Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanların Ödenek ve Yollukları İle Temsil Ödenekleri Hakkında Kanunun 4. maddesinde

“Cumhurbaşkanı yardımcılarına ve Bakanlara temsil ödeneğinden başka, 26/10/1990 tarihli ve 3671 sayılı Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyelerinin Ödenek, Yolluk ve Emekliliklerine Dair Kanunda tespit edilen miktarda ödenek ve yolluk; Cumhurbaşkanı yardımcıları için Cumhurbaşkanlığı bütçesinden, Bakanlar için görevlendirildikleri bakanlık bütçesinin aylık ve yolluk tertiplerinden göreve başladıkları tarihten itibaren ödenir.”

hükmü yer almakta.

Görüldüğü üzere burada da milletvekillerinde olduğu gibi “EYDM maaşı”nı esas alacağız.

Bakan Yardımcılarının Maaşının Belirlenmesi

DURAK 13: 3046 sayılı Kanun

3046 sayılı Bakan Yardımcılarının Mali Hakları ve Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanunun 21/A maddesi

“Bakan Yardımcılarına en yüksek Devlet memuruna mali haklar kapsamında yapılan ödemelerin yüzde yüzellisi oranında aynı usul ve esaslar çerçevesinde aylık ücret ödenir.”

hükmünü taşıyor.

Burada da “EYDM maaşı”nı esas almamız gerekiyor.

Yükseköğretim Kurulu Başkan ve Üyelerinin Maaşının Belirlenmesi

DURAK 14: 2547 sayılı Kanun

2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 6. maddesinde

“Yürütme Kurulu’nun Başkan ve Üyelerinin ücretleri 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre en yüksek Devlet memuruna ödenen aylık (ek gösterge, yan ödeme ve her çeşit tazminatlar dahil) iki katını geçmemek üzere Cumhurbaşkanınca tesbit edilir.”

hükmüne yer verilmiş. (Bu ifadedeki cümle düşüklüğünü sanırım fark etmişsinizdir. Ancak yapılacak bir şey yok, öyle kabul edilmiş ve öylece yayımlanmış.)

Burada ise şu ana kadar zikrettiklerimizden tamamen farklı bir durumla karşı karşıyayız.

Çünkü bu ifadeden hareketle ne “(Gösterge + Ek Gösterge) x Aylık Katsayısı” formülünü, ne de “en yüksek Devlet memuruna yapılan fiili ödemeler toplamı”nı esas alabiliriz.

Burada yapmamız gereken 657 sayılı Kanunun mali haklar bölümüne gitmek ve orada en yüksek Devlet memuru için öngörülen hangi ödemeler var ise (gösterge, ek gösterge, taban aylığı, kıdem aylığı, özel hizmet tazminatı, iş güçlüğü ve temininde güçlük zammı, makam tazminatı, temsil tazminatı vb.) bunlara göre bir maaş hesaplaması yapmaktır.

Ancak burada yukarıdaki mevzuat hükümlerinde olduğu gibi “aynı usul ve esaslarla ödenir” ya da “bu ödemelerden vergi ve kesintilere tabi olmayanlar burada da vergi ve kesintilere tabi tutulmaz” gibi bir ifadeye yer verilmediği için hesaplama sonucunda bulunan tutar bir bütün olarak ele alınacak ve bu tutarın tamamından vergi kesintisi yapılacaktır.

Emekli İkramiyesi ve Aylıklarının Belirlenmesi

DURAK 15: 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununun Mülga Ek 70. Maddesi

Kamu görevlilerine ek göstergelerine göre ne kadar emekli aylığı ve ne kadar emekli ikramiyesi ödeneceğini belirleyen en önemli unsur “tazminat yansıtma oranları”dır ve 5434 sayılı Kanunun mülga Ek 70. maddesinde düzenlenmiştir.

Kamu çalışanları arasındaki “daha yüksek ek gösterge elde etme mücadelesi”nin en önemli gerekçesi, bu madde uyarınca daha yüksek bir emekli aylığına ve ikramiyesine hak kazanabilmektir.

Buna göre örneğin;

• 7000 ek göstergeli bir genel müdür için % 195,
• 4200 ek göstergeli bir daire başkanı için % 145

tazminat oranı belirlenmiştir.

Belirlenen bu tazminat oranları “EYDM aylığı”na uygulanmakta, bu tutar da diğer unsurlarla birlikte o kamu görevlisinin emekli aylığını ve emekli ikramiyesini belirlemektedir.

İşte burada EYDM aylığı derken yine “(1500 + 8000) x Aylık Katsayısı” formülünü kullanacağız.

Buraya kadar www.mevzuat.gov.tr’de yaptığımız uzun yolculuk bize, en yüksek Devlet memurunun kim olduğunu, EYDM aylığı veya EYDM maaşı kavramlarının hangi unsurlardan oluştuğunu ve nerelerde kullanıldığını özet olarak gösterdi.

Bu aşamada sözü daha fazla uzatmayalım ve son bir soru sorup cevabını vererek konumuzu kapatalım.

Son Soru (9)- Mevzuatımızda en yüksek Devlet memuru olan Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanına, kıstas maaş olarak kullanılan “en yüksek Devlet memuru maaşı”ndan farklı olarak yapılan ödemeler var mıdır?

DURAK 16: 375 sayılı KHK Ek Madde 34 ve Ek Madde 38

Kamuoyunda ek gösterge düzenlemesi olarak bilinen 01/07/2022 tarihli ve 7417 sayılı Kanun ile 15 Ocak 2023 tarihinden itibaren hiyerarşik olarak daha altta bulunan kadroların ek gösterge ve maaşlarında yapılan düzenlemeler, en yüksek Devlet memuru olan Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanının mali haklarına ilişkin olarak da iki önemli düzenleme yapılmasını zorunlu kılmıştır.

375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Ek 34. maddesine eklenen fıkrada “Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı kadrosunda bulunanların ek göstergesi 400 puan ilave edilmek suretiyle uygulanır. Bu ilave puan en yüksek Devlet memuru aylığı veya diğer herhangi bir mali ve sosyal hakkın hesabında dikkate alınmaz. Diğer kanunların bu fıkraya aykırı hükümleri uygulanmaz.” hükmüne yer verilmiştir.

Bu hüküm çerçevesinde Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanının ek göstergesi Başbakanlık Müsteşarının ek göstergesine 400 puan ilave edilmek suretiyle 8400 olarak uygulanacak, ancak zam ve tazminatların hesaplanmasında kullanılan Başbakanlık Müsteşarının ek göstergesi 8000 olarak kalmaya devam edecektir.

Diğer taraftan 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye eklenen Ek Madde 38,

• Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanına 16.000 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda ek tazminat ödenmesini,
• Bu tazminatın, ilgili mevzuatı uyarınca en yüksek Devlet memurunun mali ve sosyal hakları esas alınarak yapılan ödemelerin hesabında dikkate alınmamasını

öngörmüştür.

Bu düzenlemeyle birlikte

• Yeni EYDM kadrosunun ek göstergesi eskisine göre 400 puan,
• Yeni EYDM kadrosunun maaşı ise eskisine göre (16.000 x Aylık Katsayısı)

kadar yükselmiş olmaktadır. Ancak bu artışlar diğer kamu görevlileri için esas alınan EYDM aylığı ya da EYDM maaşı açısından bir yükselişe sebep olmayacak, o hesaplamalarda Başbakanlık Müsteşarı için öngörülen düzenlemeler uygulanmaya devam edilecektir.

Sonuç

www. mevzuat.gov.tr’de yaptığımız bu uzun yolculukta hedefimize varmak için 16 durağa uğramış olmak bizi fazlasıyla yordu. Ancak bu zorlu bulmacayı çözdüğümüz için rahatlıkla söyleyebiliriz ki bu yorgunluğa değdi…